قرآن در کلام اهل بیت (علیه السلام) 2
پیامبر (ص) در روایتی به معاذ بن جبل فرمود : اگر زندگی کردن مردم سعید را و مردن شهید را و نجات روز قیامت را و امنیت روز وحشت را و نور روزگار ظلمت را و سایه ی روز سوزان را و چشمه ی گوارای روز عطش را و پرباری روز تهی دستی را و هدایت روز گمراهی را خواهنی ، قرآن بیاموز . که قرآن یادکرد خداوند رحمان و امان از شیطان و برتری روز جزا است .
از روایات و اخبار چنین به دست می آید که ورود به وادی قرآن و استفاده از منبع فیاض آن یکنواخت و تک مرحله ای نیست بلکه به تناسب زمینه ها و استعداد و قوه علمی و عملی انسان ها متفاوت است . از جمله در روایتی امام صادق (ع) می فرمایند : کِتَبُ اللهِ عَزَّ وَ جَلَّ عَلَی أَربَعَهِ أَشیَاء : العِبَارهِ و َ العِشَارَهِ وَ اللَّطَائِفِ و الحَقَائِقِ . فَالعِبَارهُ لِلعَوَامِ و َ العِشَارَهُ لِلخَوَاصِ وَ اللَّطَائِفُ لِأَولِیَاءِ و الحَقَائِقُ لِلأَنبِیَاءِ .
کتاب خدا مشتمل بر چهار چیز ( مرتبه ) می باشد : عبارت ، اشارت ، لطایف ، حقایق . عبارت برای عوام است ، اشارت برای خواص ، لطایف از آن اولیا و حقایق برای انبیاء است .
بهره عموم مردم از قرآن تنها در عبارت قرآن است ، مثل همراه داشتن ، خواندن ، و شنیدن . خواص با ارتباط ویژه خود می توانند از پوسته عبارت گذشته و به رموز و اشارت ها دست یابند . اولیا با برداشتن گامی فراتر ، به لطایف و ریزه کاری ها که از دید دیگران پنهان است می رسند ، اما حقایق قرآن جز برای انبیاء و ائمه مقدور نیست و بسا اشارت به این کلام امام باقر (ع) باشد که می فرمایند : لَنَا کَرَائِمُ القُرآنِ .
و در جای دیگر فرمود :
لَهُ ظَهرٌ وَ بَطنٌ ، فَظَاهِرُهُ حُکمٌ وَ بَطِنُهُ عِلمٌ ، ظَاهِرُهُ أَنِیقٌ وَ بَطِنُهُ عَمِیقً . برای قرآن ظهر و بطنی است ، ظاهرش حکم و باطنش علم است ، ظاهر آن زیبا و باطنش ژرف است .
دور نیست که مراد از ظاهر قرآن ، همان معنای مستفاد از عبارات باشد که مراحل آغازین آشنایی با قرآن است و این از آن عموم مردم است که قرآن را نگهداری می کنند و بدان می نگرند و می خوانند که در واقع از ظواهر و زیبایی های آن لذت می برند و مراد از بطن آن همان ومعنای دقیق و عمیق آن باشد که عارفان ، دانشمندان و خاصان درگاه الهی از آن بهره می گیرند .